III. Aleksios Komnenos

III. Aleksios Komnenos Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός
III. Aleksios, altın bezeme, orta 14. yüzyıl.
Trabzon İmparatoru
Hüküm süresi	3 Mayıs 1344 - 13 Aralık 1349
Önce gelen	Mihail Komnenos
Sonra gelen	III. Manuel Komnenos
Eş(leri)	Teodora Kantakuzini
Tam ismi Trabzonlu III. Aleksios Komnenos
Hanedan	Komnenos Hanedanı
Babası	Basileus
Annesi	Trabzonlu İrene
Doğum	5 Ekim 1338
Ölüm	20 Mart 1390

Aleksios III Megas Komnenos veya Aleksios III (Yunanca: Αλέξιος Γ΄ Μέγας Κομνηνός, Alexios III Megas Komnēnos, 5 Ekim 1338 – 20 Mart 1390), Aralık 1349 tarihinden ölümüne kadar kadar Trabzon İmparatorluğu'nun imparatoru. İmparator Basileus ile ikinci eşi Trabzonlu İrene'nin küçük oğludur. Doğum adı Yuhannes (Yunanca: Ιωάννης, Iōannēs) olmasına rağmen 12 yaşında ölen ağabeyinin ya da Büyük büyük dedesi II. Aleksios hatırasına Aleksios ismi ile tahta geçmiştir.

Hayatı

Basileus, 6 Nisan 1340 tarihinde ölünce, ilk eşi İrene tahta geçip, çocuklarını anneleri ile beraber Konstantinopolis'e babası Bizans İmparatoru III. Andronikos Palaiologos'un gözetimine yollamıştır. Aleksios, Bizans sarayında büyüdü. 11 yaşına geldiğinde büyük amcası Mikhail'ın yerine almak için Bizans İmparatoru VI. Yannis Kantakuzenos tarafından Trabzon'a gönderildi. Aleksios, şehre 22 Aralık 1349 tarihinde vardı ve Büyük Dük Niketas liderliğinde ki soyluların herhangi bir muhalefeti ile karşılaşmaksızın İmparatorluğu kabül gördü. 21 Ocak 1350 tarihinde, daha sonra Trabzon Metropoliti olacak Yohannes Lazaropoulos ile annesi İrene huzurunda Aleksios ismini alarak taç giydi. Azledildikten sonra Mikhail, mağara manastırı olan St.Sabas'ta keşiş olmaya zorlandı.

1351 yılında, VI. Yannis Kantakuzenos ile ilişkilerini, daha fazla diplomatik eylemle güçlendirdi. Öncülü İmparator Mikhail'ı 1351 yılında Konstantinopolis'e yolladı. 20 Eylül 1351 tarihinde, Bizans İmparatoru'nun akrabası Teodora Kantakuzini ile yeniden inşa edilen Hagios Eugenios Manastırında evlendi. Aleksios, çok küçük olması nedeniyle soylular tarafından kolaylıkla yönlendirileceği düşünülerek kabul görmüştü. Soyluların kendi aralarındaki rekabeti, Aleksios, başkentteki güvenliğini artırdı.

Genç imparator, annesi ve imparatorluğa bağlı generaller tarafından destekleniyordu. Tali soylular birer birer imparatorluk güçlerine biat ettiler. Aleksios ve sarayı, Türkmenlerle barışçıl ilişkiler kurarak durumlarını güçlendirdiler. Kızkardeşi Maria'nın (d.1328–ö. 1408), Akkoyunlu hükümdarı Fahreddin Kutluğ bey ile evlendirerek bu ilişkileri sağlamlaştırdı.

Aleksios durumunu iyileştirdikçe, yaşanan iç kargaşa sırasında tüm imparatorları belirleyerek "kral yapan" ünvanını hak eden Büyük Dük Niketas'a daha az ihtiyaç duyar hale geldi ve onu Haziran 1354 tarihinde Kerasous'a çekilmeye zorladı. Niketas, Mart 1355 tarihinde Trabzon'a saldırıya geçti. Ancak başarısız bu saldırıdan faydalanan Aleksios küçük bir filo ile Niketas'ın yokluğunda Kerasous'u geri aldı. Aleksios'un gemisi Kenchrina'ya yanaşarak, Niketas ve onun soylu destekçilerini yakalayarak, Trabzon'a götürdü. Niketas, Trabzon'da 1360 yılında öldü. Kenchrina'nı ele geçirilmesi onbeş yıllık iç kargaşayı sona erdirdi.

III. Aleksios, iç kargaşayı sona erdirdikten sonra, dikkatini Türkmenlere karşı sınırlarını güçlendirmeye verdi. Bunda çok başarılı olamadı ve 1355 yılında yapılan bir savaşta büyük bir yenilgi aldı. Aleksios, savaş sonrası yaşamını zor kurtardı. Chalybia Emiri Hacı Ömer'in istilası, emirin Aleksios'un kızkardeşi Teodora ile 1358 yılında evlenmesi ile engellenebildi. Evlilik yolu ile müttefiklik politikasını kızlarını çevre prensliklerin prensleri ile evlendirerek devam etmiştir.

III. Aleksios, uzun hükümdarlığı süresince, başkentin fiziksel zararlarını tamir etmiş, zengin vakfiyeler ve özellikle Sümela Manastırı gibi manastırlar kazandırmıştır.

20 Mart 1390 tarihinde ölmüş, yerine oğlu III. Manuel gelmiştir.

Çocukları

Aleksios ile eşi Teodora Kantakuzini'nin çocukları:

1. Anna (1357 - 1406'dan sonra) Gürcüstan Kralı V. Bagrat ile evlenmiştir.
2. Vasilios (1358–1377)
3. III. Manuel (1364–1417), İmparator 1390–1416. Gürcü Gulkhan-Eudokia ile evlenmiştir.
4. Eudokia, önce Limnia Emiri Tacettin ile sonra Sırp prensi Konstantin Dragaš ile evlenmiştir.
5. Maria, Chalybia Emiri Süleyman Bey ile evlenmiştir.
6. İsmi bilinmeyen kızı, Erzincan Emiri Mutahharten ile evlenmiştir.

İsmi bilinmeyen metresinden, Aleksios'un iki gayrı meşru oğlu olmuştur:

1. Andronikos (1355–1376), Gürcü Kralı IX. David'in kızı Gulkhan-Eudokia ile evlenmiştir. Ancak evlendikten kısa süre sonra öldürülmüş, Eudokia kardeşi III. Manuel ile evlenmiştir.
2. Yohannes

Kaynaklar

• Alexander Kazhdan, ed. (1991). Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6. 
• W. Miller, Trebizond: The Last Greek Empire of the Byzantine Era, Chicago, 1926.