Yer sürati

Sol arkadan esen rüzgâr nedeniyle uçağın yer sürati hakikî hava süratinden (TAS) yüksektir ve B noktası yerine C noktasına erişmiştir.

Yer sürati[1] (GS), uçuştaki herhangi bir hava aracının yeryüzü üzerindeki izdüşümünün hızı. GS kısaltması İngilizce ground speed kavramının akronimidir. Havacılıkta yer süratinin hava sürati ile ilişkisinin anlaşılabilmesi için öncelikle şu süratlerin bilinmesi gerekir:

Yer sürati, hava aracının TAS'ı ile etki eden rüzgârın kafa veya kuyruk bileşeninin toplamıdır. Örneğin hava aracının TAS'ı saatte 100 K ve kuyruk rüzgârı 20 K ise, yer sürati 120 K'dir. Yani uçağın yerdeki izdüşümü saate 120 deniz mili mesafe katetmektedir. Kafa rüzgârı (önden esen rüzgâr) 20 K ise TAS'ı 80 knottur. Seyrüsefer hesaplamalarında kullanılması gereken en hassas değer TAS'tır.

IAS uçağa çarpan hava moleküllerinin sayısı ile alakalıdır. Bu nedenle kalkış, iniş, tırmanış, alçalış ve perdövites süratleri gibi hava aracının performansı ve aerodinamik özellikleri ile ilgili hesaplamalarda önemlidir. Örneğin sıfır rüzgârda hava yoğunluğu az olan bir meydanda (örneğin oldukça yüksek rakımlı bir meydanda) kalkış yapan uçağın deniz seviyesindeki işarî kalkış süratine erişebilmesi için kalkış koşusunda daha hızlı (daha yüksek yer sürati ile) hareket etmesi gerekir. Uçak dışarıdan bakan bir gözlemciye göre daha hızlı gitmesine rağmen pilotun saatten okuduğu kalkış IAS'ı, deniz seviyesindeki ile aynı olacaktır. Aynı zamanda daha yüksek yer sürati ile koşan uçak daha fazla pist katedeceği içim kalkış mesafesi uzayacaktır.

ISA şartlarında TAS ile IAS birbirine eşittir. Bu nedenle alçak irtifâlarda TAS ile IAS çok yakındır. İrtifâ arttıkça hava yoğunluğu azaldığı için "IAS sabit tutulursa" TAS büyür (IAS'tan uzaklaşır). Yani aynı sayıda hava molekülüne çarpabilmek için uçağın daha hızlı hareket etmesi gerekir. Çok yüksek irtifalarda hava yoğunluğu sıfıra yakın değerlere ulaşır.[3] Örneğin Dünya'nın yörüngesinde dönen bir yapay uydu saatte binlerce km yer sürati ile hareket eder. Eğer bu uydunun sürati normal uçaklardaki pito-statik sistemle ölçülürse; işarî süratinin (IAS) neredeyse sıfır olduğu görülür.[3]

Kaynakça

  1. DHMİ Havacılık Terimleri Sözlüğü, 2011.
  2. Indicated airspeed Skybrary.com. Erişim: 5 Mart 2012.
  3. 1 2 Types of airspeed Aerospaceweb.com. Erişim: 6 Mart 2012.
This article is issued from Vikipedi - version of the 3/11/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.