Topkapı, Kemaliye

Topkapı
—  Köy  —
Erzincan
Ülke	Türkiye
İl	Erzincan
İlçe	Kemaliye
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
Nüfus (2000)
- Toplam	227
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	446
İl plaka kodu
İnternet sitesi: www.encitikoyu.com YerelNET sayfası

Topkapı, Erzincan ilinin, Kemaliye ilçesine bağlı bir köyüdür.

Tarihçe

Köy halkı, Türklerden oluşmaktadır.

Daha önce köyün tarihi ile ilgili fazla bir bilgimiz olmadığından çok ayrıntılı bir yazı yayınlayamamıştık. Değerli araştırmacı yazar Sayın Osman Köker ‘in bizlere gönderdiği köyümüzün yakın tarihi ile ilgili değişik kaynaklardaki bilgileri sitemiz aracılığıyla yayınlamak istedik. Ermenice kaynak Haygagan Sovedagan Hanrakidaran (Sovyet Ermeni Ansiklopedisi) adli 1980-1990larda yayınlanmış, 13 ciltlik bir ansiklopedi. İçinde Türkiye de bir zamanlar Ermenilerin yasadığı yaklaşık 1200 yerleşim yeri (şehir, kasaba, koy) hakkında birer ikişer paragraflık bilgi var. Ansiklopedinin 1. cildinin 434. sayfasında Ançırti seklinde gecen yer hakkındaki bilgiler şöyle: ANÇIRTİ - Arapgir’in 15 km kuzeydoğusunda, Fırat’ın sağ kıyısında köy. 1915’te 1000 Ermeni yaşıyordu. Tarım, hayvancılık, bağcılığın yanı sıra ayakkabıcılık, demircilik, tenekecilik ve kerestecilik gibi zanaatlarla da uğraşırlardı. Surp Nişan adlı bir kiliseleri ve Vartanyan adlı bir okulları vardı. Bu bilgileri şöyle açalım; Köyün isminin Ermenicede yazılışı Ançırti.Tarifin Arapkir e dayanarak verilmesi doğal, o dönem hem Osmanlının idari yapısı bakımından hem de dini Ermenilerin dini yapılanması bakımından Arapkir’e bağlı olmalı. İdari olarak yapı şöyle olmalı: Mamuratülaziz vilayeti (vilayet merkezi bugünkü Elazığ, o zamanki adıyla Mezre şehriydi), Malatya sancağı, Arapkir kazası, Ançırti köyü. 15 km mesafe tahmini ya da kus ucumu olabilir. Nüfus konusunda verilen rakam yuvarlanmış bir rakam gibi görünmede bu ansiklopedide pek şişirme bilgi yoktur, aşağı yukarı o kadar bir nüfus olabilir. Zanaatlar konusundaki bilgiler de güvenilir görünmektedir.. Eğin-Arapkir bölgesinin, Osmanlının son döneminde (Ermeniler yasarken) Cumhuriyetin ilk yıllarından, hatta bazı bakımlardan bugünkünden daha ileri olduğunu biliyoruz. Ermenilerin gitmesiyle genel olarak doğuda bir uygarlık çöküntüsü yasandı. Doğunun geri kalmışlığından bahsetmeyi severiz ama Elazığ, Erzurum, Van, Erzincan gibi yerlerin Ermeniler orada yasarken batıdan hiç de geri olmadığını itiraf etmeyi pek sevmeyiz. Surp Ermenice Aziz demektir, Latincedeki St. (Saint) gibi, kilise adları genellikle böyle baslar. Nişan da işaret demektir, burada haç kastediliyor. Okul adları genellikle bir azizden ya da bir şahıstan alınır. Burada Vartan isminden türetilmiş ki o da aslında 451 yılında Sasanilere karsı yapılan savaşla azizlik mertebesine yükselmiş bir komutanlarıdır (Vartan Mamigonyan). Köyün kilisesiyle ilgili bir başka kaynak olarak 1915 yılında İstanbul Ermeni Patrikliği tarafından Osmanlı Adalet ve Mezahip Nezaretine sunulan Ermeni kiliseleri ve Manastırlarını gösterir listeye değinebilirim. Burada köyün kilisesi “Harput vilayeti Eğin kazası İnçterti nahiyesi İnçterti köyü Surp Nişan Kilisesi, 1248” seklinde geçiyor. Ben listenin aslini göremedim, maalesef Osmanlı Arşivlerinde bu liste bulunmuyor, yok olmuş. Bir Ermeni tarihçi listenin patrikhanede bulunan (giden evrak) nüshasını Osmanlıcadan Ermeniceye cevirmiş, ben Ermenicesini okudum. Muhtemelen köyün adını yanlış cevirmiş (Osmanlıcada kelime baslarındaki ELIF harfi bazen i bazen a bazen de E seklinde okunur, onu karıştırmış olmalı). 1248 tarihi, kilisenin yapım ya da yenilenme ruhsatının alındığı yıldır (hicri takvimle), miladi olarak 1850 yılına tekabül eder. Raymond H. Kevorkian ve Paul B. Paboudjian’in Les Armeniens dans l’empire Ottoman a la veille du Genocide (Jenositten önce Osmanlı İmparatorluğunda Ermeniler) adli Fransızca kitabinin 376. sayfasında köyün 118 haneden oluştuğu, burada 510 Ermeninin yasadığı, Surp Nisan adli bir kiliselerinin ve 120 öğrencinin okuduğu bir okullarının bulunduğu bilgisi veriliyor. İçişleri Bakanlığının 1946da yayınladığı 1232 sayfalık Türkiye de Meskun Yerler Kılavuzu adli kitapta köyün adi Ençiti olarak geçiyor. Erzincan ili, Kemaliye ilçesi Aşutka bucağına bağlı muhtarlıkmış. Köyün adı o zaman henüz değişmemiş olmalı, zaten Dutluca’nın adı da Aşutka olarak geçiyor. Ama Eğin, Kemaliye olmuş.

İçişleri Bakanlığının 1964te yayınladığı Köylerimiz adli kitapta, eski adı Ençiti, yeni adı Topkapı olarak belirtilmiş. Bucağın da adi Dutluca olmuş. 1975 nüfus sayımı sonuçlarının bulunduğu, Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayınlanmış Genel Nüfus Sayımı-İdari Bölünüş-26.10.1975 adli kitapta koyun Topkapı olan adinin yanına eski adi olarak Ençiti yazılmış. Nüfus 129 erkek, 102 kadın olmak üzere 231 görünüyor. Bir yerde kadın şayisi erkekten bu kadar az ise birkaç sebebi olabilir: Birincisi, gerçekten tesadüfen o yerde böyle bir oran oluşmuştur. İkincisi, o yerde is imkanları vardır, dışarıdan erkekler gelip çalışıyordur (mesela sizin yakınlardaki Çit ve Cakırtaş köylerinde de kadın-erkek oranı tam tersi, bekli de o köylerin erkekleri sizin köyde çalışıyordu, sizin köyde nüfus sayımına katıldılar).

Kaynak:OSMAN KÖKER Düzenleyen:ÖZBEK YÜCEL

Köy, geçmişten günümüze birçok uygarlıkların etkisinde kalmıştır ve bunların izlerini taşımaktadır. Anadolu coğrafyasındaki birçok tarihi eser gibi köyümüzdeki tarihi ve kültürel miraslar ne yazık ki korunamamıştır. 1910'lu yıllarda köyümüz nahiye merkeziydi. O devirde Kapel mahallesi ve Şengol mahallesi arasının çarşı olarak kullanılmakta olduğu bilinmektedir. Bu çarşıda kuyumcu dükkânları, demirci, ayakkabıcı ve benzeri birçok ihtiyacın karşılandığı dükkânlar bulunmaktaydı. Özellikle altın işçiliğinin çok geliştiği köyümüzde, o zaman bağlı bulunulan Harput vilayetinden birçok tacirin geldiği ve ekonomik canlılık sağladığı köy büyükleri tarafından anlatılmaktadır.

Nüfus

Ekonomi

Köyün bellibaşlı geçim kaynağı bal ticareti, tahıl, badem ve karpuz ticaretidir. Malatya yöresine yakın olması nedeniyle meyve ve sebze olarak Malatya ağırlıklıdır. Ayrıca tuzlu leblebi, badem, pestil, karpuz ve kavun yetişmektedir.

Altyapı bilgileri

Köyün ilköğretim okulu vardır. Sağlık evi vardır fakat faal değildir. Sağlık ocağı yoktur. PTT şubesi ve PTT acentesi yoktur. Su şebekesi vardır fakat kanalizasyonu yoktur.

Gezilecek yerleri, köyün eski uygarlıklardan kalma Meryem Ana Kilisesi ve mağarası, Haramidere'de bulunan mağaralar ve Keban Barajı'dır.

Dış bağlantılar

]