Tokluca, Savur

Tokluca
—  Köy  —
Mardin
Ülke	Türkiye
İl	Mardin
İlçe	Savur
Coğrafi bölge	Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Nüfus (2000)[1]
- Toplam	465
Zaman dilimi	UDAZD (+3)
İl alan kodu	0482
İl plaka kodu
Posta kodu	47860
İnternet sitesi: http://www.yerelnet.org.tr/koyler/koy.php?koyid=255629 YerelNET sayfası

Tokluca, Mardin ilinin Savur ilçesine bağlı bir köydür.

Tarihçe

Köy halkı, Araplardan oluşmaktadır. Köyün halk arasındaki ismi Arapça olan Cevze'dir. Ceviz anlamına gelir. Köy dağlar arasında bir tepe üzerinde kuruludur.

Köyün hangi tarihte ilk inşa edildiğine dair şu ana kadar herhangi bilgi yoktur. Köyün toprakları içerisnde bulunan önemli tarihi kalıntılar vardır. Özellikle Ra's al-Kal'a (Arapça Kale Başı) ve Barra Mansora (Arapça Kurtarılmış Bölge Dışı anlamına gelebilir) denilen dağların tepelerinde çok eski kalıntılara rastlanmaktadır. Ra's al-Kal'a eskiden bir Kale olduğu bilinmekte, lakin Kale duvarları zamanla tahrip edilmiş köylüler tarafında değişik şekillerde kullanılmıştır. Bazı köylülerin Bizans, Emevi, Eyyubi, Abbasi ve Artukoğullarına ait paralar buldukları gözönünde bulundurulursa köyün tarihinin çok eski olduğu söylenebilir.

Köy halkı tamamıyla Müslümandır, aslen Arap'tır. Civar köylerdeki Kürt ailelerle kurdukları ilişkilerden dolayı birçok gelin gelmiştir. Köy sınırları, güneyde Arapça konuşan köylere Kuzeyde ise Kürtçe konuşan köylere uzanır. Köyün sınırları içerisinde bölgenin en yüksek dağları mevcuttur. Ra's al-Kal'a'dan bir taraftan Mardin şehri, diğer taraftan Batman şehri gözükür.

Köyün doğu tarafında Mantara mezrası mevcut. Tokluca köyünde çıkan iç kargaşa ve düşmanlıklardan dolayı köyün doğu tarafında bulunan bir tepe üzerinde kuruldu. Mantaralılar zaman içerisinde çokça civarda bulunan Kürt köylerden gelin almasından dolayı aslı Arap olan köylüler Arapça-Kürtçe karışık konuşmaktadır.

Mantaranın doğusunda Mişrak Berte denilen yerde çok eski olduğu gözüken bir mağarada tasvirler mevcuttur. Tasvirde ağaç ve yılan resmi vardır. Yakınında eskiden bir kilise olduğu söylenmektedir.

Birinci Dünya Harbi'nde Yemen ve Rus cephesinde asker olarak gidip geri gelmeyenler vardır.

Osmanlı döneminde Irak'ın Musul şehrine ve Suriye'ye yerleşen bazı köylüler oldu. 1960'lı yıllarda Lübnan'ın başkenti Beyrut'a işçi göçü oldu. Hemen hemen her aileden bir iki kisi Lübnan'da işçi olarak çalıştı. Lübnan'da patlak veren savaş sebebiyle halk köye geri döndü. Yurt içerisinde özellikle İzmir, Ankara, Mersin, Adana, Kütahya ve İskenderun'a göç edenler oldu. Yurt dışında ise Hollanda ve Almanya'ya göç oldu. Suriye, Irak ve Suudi Arabistan'a da az da olsa göç edenler var.

Kültür

Arap gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır. Köylülerin Arapçası Irak veya Hicaz Arapçasına yakindir. Suriye'nin Şam Arapçası değildir. Lehçenin Qaf harfinin okunuşu ve Ayş (Ne) kelimesinin kullanılması buna örnektir. Ayş itqul (Ne diyorsun?) ve Ayş itseviy (Ne yapıyorsun?) gibi cümlelerden lehçenin Hicazi/Halici lehçesi grubuna girer. Köylülerden bazı aileler Irak tarafından zamanında buraya göç ettikleri rivayet edilir. Tarihçi İbn Said al-Andalusi'ye göre Milat'tan iki yüz yıl önce bu bölgeye Araplar yerleşmiş. Cevzelilerin Arapçası ile diğer köylerin Arapçası arasında gramer bakımından hiçbir fark yoktur. Bölgede bulunan Araplar kendilerine Mahallami derler. Bu lehçeye Suriye'nin Halep, Irak'ın Musul ve özellikle Irak'ın Til Ma'ruf bölgesinin Arapçası çok benzemektedir.

Civardaki koylerde bulununan köy içerisinde kan davası 1990'lı yıllara kadar açık bir şekilde sürdürüldü. Toplumda az da olsa hala mevcuttur. Koyun halkı bu sebepten dolayı iki gruba ayrılmakta: Yukarı Mahalle (Haret al-Foqani) ve Aşağı Mahalle (Haret at-Tihteni).

Coğrafya

Mardin iline 70 km, Savur ilçesine 23 km uzaklıktadır. Köy sınırları güneyde Teffe köyü, güneybatıda Killis köyü, doğuda Kerbe köyü ve kuzeyde Sicve köyüne uzanmaktadır.

Güneyde bölgenin en yüksek dağlarında köylülerin toprağı var. Bu dağa Ras al-Ali (Yüksek Tepe) derler. Bu tepeden Savur, Midyat ve Ömerli ilçelerinin köylerinin hemen hemen tümü görülebilir. Açık havada Mardin bile gözükür.

İklim

Köyün iklimi, karasal iklim etki alanı içerisindedir.

Nüfus

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Uzum bağları, karpuzu, mercimeği, nohutu kalitelidir.

Köylüler ziraatı doğal kaynaklarla sulamaktadır. 2008 yılında ilk defa motorlu sulama yapan köylüler oldu.

Köylüler alışveriş için genellikle Midyat'a giderler. Midyat'a her gün minibüs seferleri mevcuttur.

Altyapı bilgileri

Köyde, ilköğretim okulu vardır. Köyün içme suyu şebekesi vard, ve kanalizasyon şebekesi vardır(mantara mezrasındadır). PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.

Kaynak

1. Al-Masudi: "Muruc Az-Zahab"
2. Al-Bakri: "Mu'cam ma ista'cam"
3. Ibn Sa'id al-Andalusi: "Naswat at-Tarb fi Tarih al-Arab"
4. Yemen gazisi Halil Bedro
5. al-Yaqubi: "at-Tarih"
6. Bahaeddin Budak: "Cevze Tarihi ve Cevzelilerin Arapçası"
7. Savur Kaymakamlığı
8. Savur Nüfus Dairesi

Dış bağlantılar

• Yerelnet