Enis Batur

Enis Batur (d. 28 Haziran 1952, Eskişehir), Türk şair, deneme yazarı, yayıncı.

Hayatı

28 Haziran 1952'de dünyaya geldi. Dedesi Şirket-i Hayriye'nin kurucusu Hüseyin Hâki Bey'dir. Babası eski Hava Kuvvetleri Komutanı Muhsin Batur'dur. Çocukluğu Eskişehir ve Napoli; ilkgençlik yılları İstanbul ve Ankara'da geçti. İlkokulu Dumlupınar İlkokulu'nda, ortaokul ve liseyi Saint Joseph ve Ankara Lisesi'nde okudu. İlk yazısı 1970'te, ilk kitapları 1973'te yayınlandı. Öğrenciliği sırasında Ulus gazetesinin sinema sayfasını yönetti (1971-1972). Odtü'de başladığı yükseköğrenimini Paris'te tamamladı (1976). Ülkeye döndükten sonra Yazı (8 sayı, 1978-80), Oluşum (1978-82), Meb (1 sayı, 1979) ve Tan (1982) dergilerini çıkardı. 1982'de Çağdaş Kent dergisini çıkardı, ilk sayıyla birlikte dergi, sıkıyönetim tarafından yasaklandı.1983'te Avrupa Ülkeler Ansiklopedisi'ni, 1984'te İslam Ülkeleri'ni yayına hazırladı. 1987-88 arası Şehir dergisini çıkaran ekibin başında yeraldı. Askerliğini Çankırı'da yaptı. 1983'te İstanbul'a yerleşti. Milli Eğitim Bakanlığı Yayın Dairesi Başkanlığını (1979-1980), Milliyet'in kültür servisi ve yan yayınlar yöneticiliğini (1983-1984), Milliyet Büyük Ansiklopedi'nin (1986) ve Dönemli Yayıncılık'ın genel yayın yönetmenliğini (1987-1988) yaptı; 1988-2004 arası Yapı Kredi Yayınları'nı yönetti. Birçok klasiğin ve önemli yabancı eserin Türkçeye çevrilmesinde başrol oynadı. Yapı Kredi Yayınları'nı sektörde öncü hale getirdi.

Gergedan, Sanat Dünyamız, Kitap-lık, Cogito, Arredemento Dekorasyon, Fol gibi dergilerin hazırlanışında sorumluluklar üstlendi; Remzi Kitabevi'nin (1990-1993), TRT'deki "Okudukça" programının (1994-1999) yayın danışmanlığını yaptı; Açık Radyo'nun kuruluşuna katkıda bulundu ve "Şifa, Şifre, Deşifre" programını gerçekleştirdi; Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)'nun "Göreme'den İstanbul'a kültür mirasımız" kampanyasını (1984) yönetti, Cumhuriyet, Milliyet, Dünya, Aydınlık gazetelerinde, Yeni Gündem, P-Eki, Express, 2000'e Doğru dergilerinde haftalık, Cumhuriyet Bilim-Teknik dergisinde aylık yazılar yazdı. Yurtdışındaki çeşitli dergilerde ürünleri yayımlandı: Poesia, Il Ebbro Quaterno, Letters Internationales, Quarterly West, Tabaccaria, Podium, Kelk, Connaissance des Arts, Talismen, Didale.

Şiirleriyle Cemal Süreya, Altın Portakal, Sibilla Aleramo, Necatigil ödüllerini, denemeleriyle TDK ödülünü kazandı.

Kitaplarından Opera üzerine Ahmet Oktay'ın kitabı İsrafil'in Sûru ve bir sempozyumun bildirilerini bir araya getiren "Opera Odağında Enis Batur Şiiri", yapıtları üzerine yazılmış yazılardan bir seçmeyi derleyen "Otuz Kuş Bakışı", Hatice Aynur'un hazırladığı "Enis Batur Bibliyografyası 1970-1995", Esra Ermert'in yazdığı "Gen Haritası:Enis Batur Şiiri'nde Kullanım Sıklığı ve Köken Temelinde Sözcük Taraması" ve Cem Akaş'ın "Belkienisbatur" adlı eserleri hakkındaki başlıca kaynaklardır.

Batur, 1998-1999 akademik yılından 2002-2003 eğitim ve öğretim yılına dek Galatasaray Üniversitesi'nde ders verdi. 2008 yılında Epsilon Beta edebiyat topluluğunu kurdu, topluluğun ilk ürünü olan "Centuria %45-Epsilon Beta" başlıklı kitap 2009 yılında yayınlandı.

Eserleri

1. Şiir

1.1. Lirik Şiirler

• Tuğralar: Lirik Şiirler 1973-1984 (1985 / Üçüncü basım: Remzi Kitabevi: 1993, ISBN 975-14-0424-X)
• Perişey (1992 / Üçüncü basım: Altıkırkbeş Yayın, 1998) Cemal Süreya ödülü
• Kanat Hareketleri: Lirik Şiirler 1993-1999 (Altıkırkbeş Yayın: 2000) Zirvedekiler ödülü
• Darb ve Mesel - Arka Şiirler (Altıkırkbeş Yayın: 1995)
• Neyin Nesisin Sen (Kırmızı: 2007) Behçet Necatigil ödülü

1.2. Dramatik Şiirler

• Doğu - Batı Divanı (YKY: 1997, İkinci basım 2002 ISBN 975-363-654-7)
• Doğu - Batı Divanı 2 (Kırmızı: 2007)
• Doğu - Batı Divanı 3 (Kırmızı: 2010)
• Ağırlaştırıcı Sebepler Dîvanı (Altıkırkbeş Yayın: 2003)
• Yanık Divan (Kırmızı Kedi: 2016)

1.3. Yazı Şiirler

• Nil (1975 / Dördüncü basım: Altıkırkbeş Yayın: 1998)
• İblise Göre İncil (1979 / Dördüncü basım: Altıkırkbeş Yayın: 2001)
• Kandil (1981 / Dördüncü basım: Altıkırkbeş Yayın: 2001)
• Sarnıç (1985 / Dördüncü basım: Altıkırkbeş Yayın: 1996)
• Koma Provaları (Altıkırkbeş Yayın: 1990)
• Sütte Ne Çok Kan (Altıkırkbeş Yayın: 1998)
• Abdal Düşü: Düzyazı Şiirler 1998-2002 (Altıkırkbeş Yayın: 2003, ISBN 975-8467-73-5)

1.4. Deneysel metinler

• Ondört+X+4 deneysel metin [Tipografik yorum: Savaş Çekiç] (C Yayınları: 1994)

1.5. Şiir alıştırmaları

• Taşrada Ölüm Dirim Hazırlıkları (Oğlak Yayınları: 1995)
• Uç Şiirler (Kırmızı: 2011)
• Opera 1 - 4004 (Altıkırkbeş Yayın: 1996) Altın Portakal ödülü
• Papirüs, Mürekkep, Tüy -- Seçme Şiirler (YKY, 2002 ISBN 975-08-0420-1)
• Eros ve Hgades (1973)
• Bir Ortaçağ Yalnızlığı (1973)
• Ara-Kitab (1976)
• Gri Divan (Remzi, 1990)

Not: Ayrıca, Yazılar ve Tuğralar Şiirler 1973-1987 (B/F/S Yayınları: 1987).

2. Düzyazı

2.1. Yazınsal / eleştirel denemeler

• Yazının Ucu Yazınsal Denemeler 1976-1993 (YKY:1993, ISBN 975-363-221-5)
• E/Babil Yazıları (YKY: 1995, ISBN 975-363-389-0)
• Seyrûsefer Defteri (YKY: 1997, ISBN 975-363-470-6)
• Aciz Çağ, Faltaşları (YKY: 1998, ISBN 975-363-815-9)
• Smokinli Berduş: Şiir Yazıları 1974-2000 (YKY: 2001 / Granada: 2013 ISBN 975-08-0234-9)
• İmgeleri Kim Dinler? (YKY: 2004 ISBN 975-08-0753-7)
• Okuma Lambası (Alkım: 2004)
• Hurufi Gözüyle Büyü Kutusu, sinema yazıları (2007)
• Pervasız Pertavsız (Kırmızı: 2009)
• Ölesiye Sanat, yeni faltaşları (Alakarga: 2013)
• Son Modernler [Edebiyat üzerine denemeler] (Sel: Şubat 2014, ISBN 978-975-570663-4)
• Yazının Sınır Boyuna Yolculuklar [Edebiyat üzerine denemeler](Sel: Eylül 2014, ISBN 978-975-570-688-7)
• Karanlıktan Işık Yontanlar [Sanat üzerine denemeler, 1976-2008] (Sel: 2015)
• Öteki Pusula [Sanat ve edebiyat üzerine denemeler] (Sel: 2016)
• Şiir Ve İdeoloji (Derinlik, 1979; İkinci basım: Mitos, 1993) Türk Dil Kurumu ödülü
• Rabia Hatun, Tuhaf Bir Kıyamet (YKY, 2000 ISBN 975-08-0251-9)
• İlhan Berk: Mağara Ressamı, Sapkın Nakkaş, Namahrem Kalem (YKY, 2000 ISBN 975-08-0004-4)
• Patates (Sel, 2003)
• Kulak (Sel, 2009 ISBN 978-975570-388-6)
• Tilki (Notos, 2011)

2.2. Özel ansiklopedi

• Kediler Krallara Bakabilir (Remzi, 1990 / Üçüncü basım: Sel Yayıncılık, 2002 ISBN 975-570-157-5)
• Gönderen: Enis Batur (Remzi, 1991 / İkinci basım: Sel Yayıncılık, 2000 ISBN 975-570-104-4)
• Kırkpare (Remzi, 1993 / İkinci basım: Sel Yayıncılık, 2001 ISBN 975-570-125-7)
• Su, Tüyün Üzerinde Bekler (Sel, 1999 / Fevkalâde genişletilmiş 2. Baskı: 2003 ISBN 975-570-074-9)
• Kurşunkalem Portreler (Sel, 1999 / İkinci basım: 2000, ISBN 975-570-092-7)
• Yazboz (Sel Yayıncılık: 2001, ISBN 975-570-115-X)
• Gövde'm (Sel Yayıncılık: Ocak 2007 ISBN 978-975-570-303-9)
• Haneberduş (Sel Yayıncılık: Kasım 2010 ISBN 978-975-570-484-5)

2.3. Günebakan yazılar / söyleşiler

• Günebakan I: Alternatif: Aydın (Hil Yayın: 1985 / Ark Yayınları: 1995 / Kırmızı: 2013 (genişletilmiş basım) ISBN 975-7260-11-8)
• Günebakan II: Saatsız Maarif Takvimi (Ark Yayınları: 1995 / Kırmızı: 2014 ISBN 975-7260-12-6)
• Günebakan III: Türkiye'nin Üçlemi (Papirüs Yayınevi: 1998 / Kırmızı: 2015 (genişletilmiş basım) ISBN 975-6999-40-3)

2.4. Başkalaşımlar

• Başkalaşımlar I-X (YKY: 1992; İkinci basım: 2000; Üçüncü basım: 2004 / Kırmızı Kedi, Dördüncü basım: Mart 2016 ISBN 975-363-054-9)
• Başkalaşımlar XI-XX (YKY: 2000 / Kırmızı Kedi, İkinci Basım: 2016 ISBN 975-08-0243-8)
• Başkalaşımlar XXI-XXX (Kırmızı: 2009)
• Bir Varmış Bir Okmuş: Sözümona Düzmece bir Wilhelm Tell Hikâyesi (Sel Yayıncılık, 2002, ISBN 975-570-179-6)
• Plati -- Bir Ada Denemesi (Sel, Şubat 2006 ISBN 975-570-278-4)
• Mekik (Norgunk, 2009)
• Mumya Köpek (Norgunk, 2011)
• Geronimo'nun Ölümü (Sel, Haziran 2012 ISBN 978-975-570-575-0)

2.5. İçbükeyler

• Yolcu (İyi Şeyler Yayıncılık, 1996; Kırmızı, 2011 ISBN 975-563-048-1)
• Issız Dönme Dolap (YKY, 1998 ISBN 975-363-817-5)
• Kum Saatından Harfler: Sokulgan Okur İçin İçbükeyler (YKY, 2001, ISBN 975-08-0293-4)
• Bekçi (Oğlak Yayınları, 2003 ISBN 975-329-407-7)
• Mazruf (Okuyanus, 2004 ISBN 975-8420-86-0)
• Suya Seng, içbükeyler 2002-2007 (Sel, Haziran 2008 ISBN 978-975-570-367-1)
• Noksan (Sel, Haziran 2010 ISBN 978-975-8855-46-9)
• Şehir Meydanında Fıçı Yuvarlamak, içbükeyler 2008-2010 (Kırmızı, Kasım 2012 ISBN 978-605-5411-37-4)
• Merak Cemiyeti Tutanakları, içbükeyler 2010-2011 (Alakarga, Ocak 2013 ISBN 978-605-5182-03-8)
• Otuz Kuş Birden Olmak (B/F/S, 1987; Norgunk, 2007)
• Söz'lük (Düzlem, Mart 1992 ISBN 975-522-005-4)
• Seyrüsefer Defteri (YKY, 1997)
• Öteki Prova (Norgunk, 2007)
• Işık (Noktürn, 2013)
• Hepsi (Sel, Eylül 2013 ISBN 978-975-570-649-8)

2.6. "Yapılmış Kitaplar"

• Bu Kalem Bukalemun (Hil: 1986 / İkinci basım: YKY, 1997 ISBN 975-363-693-8)
• Bu Kalem Melûn (YKY: 1997, ISBN 975-363-694-6)
• Bu Kalem Un (ufak) (Okuyanus: 2004, ISBN 975-8420-92-5)
• Cep Meşkleri (Can: 2005)
• 60 mm Dizüstü Meşkler ve İçcep Meşkleri (Sel: 2011)
• Bu Kalem Unkudî (Palto: 2014)

2.7. "Roman Denemeleri ve Anlatılar"

• Acı Bilgi: Fugue Sanatı Üzerine Bir Roman Denemesi (YKY, 2000; Kırmızı Kedi, 2015 ISBN 975-08-0213-6)
• Elma: Örgü Teknikleri Üzerine Bir Roman Denemesi (Sel Yayıncılık, 2001, ISBN 975-570-144-3)
• Kravat (Sel Yayıncılık: 2003, ISBN 975-570-188-5)
• Sır, bir oynaşı (Sel: 2009)
• Kitap Evi (Sel: 2014)
• Başka Yollar (YKY, 2002; Kırmızı Kedi, Mayıs 2013 ISBN 978-605-4764-36-5)
• Mürekkep Zaman (YKY, 2004; Kırmızı Kedi, Temmuz 2014 ISBN 978-605-4927-54-8)
• Rakım Sıfır, imgelem alıştırmaları 2008-2012 (Kırmızı Kedi, Ekim 2012 ISBN 978-605-5340-74-2)

2.8. Gezi, Yol Günlüğü, Seyahatname

• Kesif (Mitos, 1996)
• İki Deniz Arası Siyah Topraklar (YKY, 1997; Remzi, 2014)
• Amerika Büyük Bir Şaka Sevgili Frank, Ama Ona Ne Kadar Gülebiliriz? (YKY, 1999; Remzi, 2014 ISBN 975-08-0184-9)
• Şehr'enis (Literatür, Nisan 2002 ISBN 975-8431-67-6)
• İki Deniz Arası Siyah Topraklar ve Kesif ve ¿ (YKY, 2002 ISBN 975-363-618-0)
• Paris, ecekent (YKY, 2003; Remzi, 2012 ISBN 975-08-0687-5)
• Bulutlardan Yontma Kayalar, bir bretagne gezisi (Alkım, Eylül 2005 ISBN 975-992-017-4)
• Siyah Sert Berlin (Remzi, 2013)
• Ziyaretler Kitabı (Kırmızı Kedi, 2013)
• Pasaport Damgaları (Kırmızı, 2008
• Ada Defterleri (Kırmızı, Ağustos 2008 ISBN 978-975-9169-89-3)

2.9. Diğer

• Fatma Tülin / Bir (İki) Sergi Öncesinden Tablolar (Sel Yayıncılık, 1999 ISBN 975-570-078-1)
• Defter (Selçuk Demirel ile birlikte) (YKY, 2001 ISBN 975-08-0289-6)
• Son Kare (Kaan Çaydamlı ile birlikte) (Altıkırkbeş Yayın: 2002), ISBN 9758467484)
• İstanbul Des Djinns (2003; Türkçesi (Cinlerin İstanbulu): Remzi, 2016)
• Mazruf (Okuyan Us, Eylül 2003 ISBN 975-8420-86-0)
• Ottomanes (2006)
• Eyfel -- Modern Zamanların Simgesi (Alkım, Ocak 2006 ISBN 975-992-033-6)
• Ziyaret (Çekirdek Sanat, 2007)
• Hayalet (Norgunk, 2011)
• Dava (Norgunk, Mayıs 2014 ISBN 978-975-8686-75-9)

3. Antoloji

• Kara Mizah Antolojisi (Hil Yayın, 1987; Sel, 2005)
• Modern Dünya Edebiyatı Antolojisi (Dönemli Yayıncılık: 1988)
• Ahmet Hamdi Tanpınar / Seçmeler (YKY, 1992)
• Gütenberg Gökadasına Gezi (YKY, 1992 ISBN 975-363-070-0)
• Unutulmuş Şiirler Antolojisi (YKY, 1994)
• Modernizmin Serüveni: Bir "Temel Metinler" Seçkisi 1840-1990 (YKY, 1997; Sel, 2015 ISBN 975-363-632-6)
• Avrupa Güneşinin Doğduğu Yere Yolculuk (Turkcell, 2001)
• Beş Kıtada Türk Seyyahları (Turkcell, 2002)
• Sahici Trenler İçin Oyuncak Kitap (YKY: 2003, ISBN 975-08-0694-8)
• Rönesansın Serüveni (YKY, 2005; Sel, 2016)

4. Şehrengiz

• İstanbul İçin Şehrengiz (YKY: 1994, ISBN 975-363-005-0)
• Üç İzmir (YKY: 1994, ISBN 975-363-107-3)
• Ankara Ankara (YKY: 1994 , ISBN 975-363-230-4)

Yabancı dillerde

Yabancı dillerdeki kitapları: Scritti e sigilli: 1973-1990, (İtalyancaya çev. I. Saatçıoğlu) Roma: Fondazione Piazzola, 1992; Imago Mundi, (İtalyancaya çev. I. Saatçıoğlu) Milano: Garzanti, 1994; Neğmey-i Butimar, (Farsçaya çev. Cavit Mukaddes) Tahran: Peyzeh, 1996; Passpoort, (Hollandacaya çev. D. Koopman) Rotterdam: Rotterdam Poetry, 1998; La Sarcophage des Pleureuses, (Fransızcaya çev. N. Cingöz) Montpellier: Fata Morgana, 2000; Sefer be ayne-i digeri, (Farsçaya çev. Hamid Farazande), Isfahan: Nakş-ı Horşid, 2000.

Ödülleri

• 2002 Türkiye Yayıncılar Birliği Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü^[1]

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Seçilmiş Eserlerinden Oluşan Bibliyografisi
• Kitaplarından Seçmeler
• İndeks