Yakubu Gowon
| Yakubu Gowon | |
|---|---|
| Nijerya Başkanı | |
| Görev süresi 1 Ağustos 1966 - 29 Temmuz 1975 | |
| Yerine geldiği | Johnson Aguiyi-Ironsi |
| Yerine gelen | Murtala Mohammed |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 19 Ekim 1934 Jos, Nijerya |
Yakubu Gowon (19 Ekim 1934, Jos, Nijerya), Nijeryalı asker ve devlet adamı. 1966'da ülkenin denetimini ele geçirmiş, Nijerya İç Savaşı'nda (1967-70) kuvvetlerini zafere ulaştırarak 1975'e değin iktidarda kalmıştır.
Ülkenin kuzey bölgesinde yaşayan küçük Anga kabilesinden geliyordu. Subaylık mesleğini seçtikten sonra Britanya'da Sandhurst'teki Kraliyet Askeri Okulu'nda ve Gana'da öğrenim gördü. İki kez Kongo'da çarpıştı. 1963'te yarbaylığa yükseltildi. General Johnson Aguiyi-Ironsi'nin yaptığı askeri darbe (Ocak 1966) sırasında ülkeyi yöneten Yüksek Askeri Konsey üyeliğine ve hayatta kalan en kıdemli Kuzeyli subay olarak genelkurmay başkanlığına atandı. Temmuz 1966'da Hausa (Kuzeyli) kökenli subayların giriştiği bir darbeyle, yeni bir askeri yönetim başa geçti. Darbede önemsiz bir rol oynayan Gowon, bu sayede, taraflar arasında sağlanan uzlaşma sonucunda yeni hükümetin başkanı oldu.
Gowon, en kısa sürede sivil yönetime dönüleceğine söz vermesine karşın, sözünü tutmadı. Bu sırada, Kuzey Bölgesindeki İbolara yönelik katliamlar ve İbo önderi Odumegwu Ojukwu'ya Doğu Bölgesinin ordu komutanlığının verilmesi, Doğu Bölgesindeki İbolar arasında hoşnutsuzluğun gitgide artmasına yol açtı. Gowon 27 Mayıs 1967'de olağanüstü hal ilan ederek Nijerya'daki dört bölgeyi 12 eyaleti 12 eyalete böldü, böylece İboların denizle bağlantısını kesti. Üç gün sonra Doğu Bölgesi, Nijerya'dan ayrılarak bağımsız Biafra Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan etti.
İç Savaş sırasında Gowon, birbirinden bağımsız üç tümen halinde çarpışan ordunun sorumluluğunu üstlenmedi. Hükümet birliklerinin Ocak 1970'te zafer kazanmasından sonra, ulusal barışı yeniden sağlamaya çalıştı. Büyük ölçüde Gowon'un kişisel etkisi sonucunda taraflar arasında uzlaşma sağlandı. 1970'lerin ortalarında Afrika kıtasının önderleri arasında kendini göstermeye başlayan Gowon, diplomatik bir nedenle Uganda'da bulunduğu sırada düzenlenen askeri bir darbe sonusunda görevinden uzaklaştırıldı (29 Temmuz 1975).
Ülkesine dönemediği için Britanya'ya sığındı. Burada siyasal bilimler alanında doktora yaptı. 1976'da Buka Suka Dimka'nın başarısız darbe girişimine adı karıştı. Gıyabında mahkûm edilen Gowon'un rütbeleri alınıp, emekli maaşı kesildi. 1980'lerde affedildi ve ülkesine döndü. Akil adam olarak Afrika kıtasındaki pek çok sorunun çözümünde görev aldı.
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Johnson Aguiyi-Ironsi |
Nijerya Devlet Başkanı 1 Ağustos 1966 - 29 Temmuz 1975 |
Sonra gelen: Murtala Mohammed |
| |||||||||||||||||||||||||||
