Türkiye'nin Kalbi Ankara
| Türkiye'nin Kalbi Ankara | |
|---|---|
|
Анкара - сердце Турции Ankara - Serdtse Turtsii | |
 "Türkiye'nin Kalbi Ankara" adlı belgesel filmden alınmış birkaç ekran görüntüsü | |
| Yönetmen |
Sergey Yutkeviç Lev Arnstam |
| Senarist |
Lev Oskaroviç Arnstam Sergey Yutkeviç |
| Müzik |
Ekrem Zeki Ün Cemal Reşit Rey İ. Volk (operatör) |
| Görüntü yönetmeni |
Josef Martov Vladimir Rapoport |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Belgesel |
| Renk | Siyah-beyaz |
| Yapım yılı | 1934 |
| Süre | 56 dakika |
| Ülke |
 SSCB |
| Dil | Rusça, Türkçe |
Türkiye'nin Kalbi Ankara (Rusça: Анкара - сердце Турции / Ankara - serdtse Turtsii), 1934 SSCB yapımı siyah beyaz belgesel filmdir. Film Cumhuriyetin ilk yıllarına ait en önemli görsel materyallerden biridir.
1933 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. kuruluş yıldönümü dolayısıyla Atatürk’ün isteği üzerine Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği'ne ısmarlanan ve bir yıl sonra da yapımı tamamlanan bu belgesel filmin yönetmeni Sergey Yutkeviç'tir[1].
Filmin yapısı
Belgesel, Sovyetler Birliği Milli Savunma Bakanı Kliment Voroşilov’un başkanlığını yaptığı bir Sovyet delegasyonunun Türkiye'nin Moskova büyükelçisinin eşliğinde vapurla önce İzmir sonra da İstanbul'a gelişleri sırasında halk tarafından coşkulu karşılanış görüntüleriyle başlar. Sonra da bozkırın ortasında henüz inşa halindeki Başkent Ankara’ya ilişkin görüntüler yer alır. Filmin Ankara bölümü görüntülerinde ağırlıklı olarak onuncu yıl kutlamaları vardır. Anadolu bozkırının dört bir yanından Ankara’ya doğru yürüyen izciler, askerler, gaziler, köylüler, hipodromdaki coşkulu geçit resmi, ayrıca Atatürk, İsmet İnönü ve Fevzi Çakmak da görüntülenir. Kurtuluş Savaşı sırasında Türkiye-Sovyetler Birliği dayanışmasının da vurgulandığı filmin ara yazıları Rusça'dır.[2] Ham hali 134 dakika olan filmin kurgusu Moskova'da yapılmış ve kurgu sonrası filmin süresi 56 dakikaya inmiştir.[3]
Yasaklanma öyküsü
Çekildikten sonra uzun yıllar tozlu arşiv raflarında unutulan bu film 10 Kasım 1969'da, Atatürk'ün ölümünün 31’inci yılı münasebetiyle TRT Program Daire Başkanı Mahmut Tali Öngören tarafından arşivden çıkartılarak yayına verilmişti. Belgesel tam televizyonda gösterildiği sırada dönemin TRT Genel Müdürü Adnan Öztrak tarafından bir gece baskınıyla yayından kaldırılmış, Mahmut Tali Öngören de görevinden alınmıştı (Bu baskın sırasındaki nöbetçi yapımcı da Adem Yavuz'du). Yasaklanma gerekçesi filmde Komünizm propagandası yapılması ve Türkiye'nin çok yoksul gösterilmesiydi. Oysa filmin Kiril harfleriyle yazılmış ara yazıları, Türk bayrağıyla birlikte dalgalanan orak çekiçli Sovyet bayrağı ve arada işitilen Enternasyonal Marşı dışında SSCB'nin rejimine övgüde bulunulan bir sahnesi yoktur. "Türkiye'nin Kalbi Ankara", Türkiye Cumhuriyeti'nin kalkınma başarılarını öven, yani iddianın tam aksine Türkiye'nin propagandasını yapan bir filmdi.
Bu talihsiz olayın bir yanlış bilgilendirme ve önyargı sonucunda meydana geldiği anlaşılmaktadır. Adnan Öztrak'ın filmi sonuna kadar izlemediği de ortaya çıkmıştır, zira izlemiş olsaydı filmin ikinci yarısında Cumhuriyetin başarıları ve kazanımlarının filmde nasıl vurgulandığını da görecekti. Zaten aynı film 10 Kasım 1970'te yine TRT Ankara Televizyonundan tümüyle yayınlanmış kamuoyu da ortada bir sorun olmadığını anlamıştır.[4]
Sonra film tekrar tozlu arşiv raflarına geri dönmüştür. Ancak "Türkiye'nin Kalbi Ankara" Ağustos 2008'de Çankaya Köşkü’nün resmi internet sitesine koyulmuştur ve 2009'da Türkiye Cumhuriyeti'nin 86. kuruluş yıldönümü dolayısıyla medya kanalıyla filmin sitedeki varlığı daha geniş kitlelere duyurulmuştur. Filmi buradan online olarak izlemek mümkündür.
Filmin müziği
Jenerikte belirtildiği üzere "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filminin Türk bestecileri arasında Ekrem Zeki Ün ve Cemal Reşit Rey de vardır. Filmin müziklerini Leningrad Filarmoni Orkestrası'nın yanı sıra "Ankara Konservatuvarı Orkestra ve Korosu" seslendirmişlerdir. Ses operatörü İ. Volk'tur. Filmde ayrıca İstiklâl Marşı'nın yanı sıra Enternasyonal Marşı da birkaç kez işitilir.
Notlar
Yapım aşamasında Reşat Nuri Güntekin ve Fikret Adil'in de katkılarda bulunduğu bu filmin çekimleri sırasında Atatürk'ün otomobili, Onuncu Yıl Nutku'nu kaydetmeye hazırlanan belgeselcilerin kameralarına ait ses kablolarının üzerlerinden geçerek onları parçalamıştı. Bu kazadan sadece Yutkoviç'in kameraları zarar görmemişti. Zarar gören kabloların tamiri kısa sürede mümkün olmadığından Atatürk'ün bu ünlü nutkunun sesli görüntüleri sadece "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filminde tespit edilebilmişti[3].
Elde edilebilirlik
- "Türkiye'nin Kalbi Ankara" filmi Cumhurbaşkanlığı Arşivi'nin izni ve İstanbul Araştırmaları Vakfı'nın katkılarıyla NTV Tarih dergisi tarafından video CD haline getirilmiş ve derginin Ağustos 2010 sayısıyla birlikte dağıtılmıştır.
- Filme ayrıca Ağustos 2008 tarihinden bu yana Cumhurbaşkanlığı web sitesinden ulaşmak mümkündür .
Kaynaklar
- ↑ "Sergei Yutkevich" (İngilizce). imdb.com. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160310232413/http://www.imdb.com/name/nm0951170/. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
- ↑ "İşte Atatürk’ün yasaklı Ankara belgeseli" (Türkçe). ntvmsnbc.com. 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20130524181804/http://arsiv.ntvmsnbc.com:80/news/457279.asp. Erişim tarihi: 29 Ekim 2009.
- 1 2 Tarih, NTV (08 Ağustos 2010). "Türkiye'nin Kalbi Ankara". NTV Tarih: Sayfa 3.
- ↑ Öngören, Mahmut Tali (1985). Sinema Diye Diye. Kalem Yayıncılık. s. sayfa 110.
Dış bağlantılar
| ||||||||||||||||||||||||
| ||||||||
