Selim Nüzhet Gerçek

Selim Nüzhet Gerçek (d. 1891, İstanbul - ö. 12 Aralık 1945, İstanbul), yazar ve araştırmacı. Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürlüğü'nün kurucusudur.

Hazine-i evrak dergisinin kurucusu Mahmut Celalettin Bey'in oğlu, yazar Abdülhak Şinasi Hisar'ın kardeşidir. 1910'da Mekteb-i Sultani'yi (Galatasaray Lisesi) bitirdi. İlk yazıları Mekteb-i Sultani öğrencisi iken arkadaşlarıyla çıkardıkları Nîrenk dergisinde yayınlandı.^[1] Yükseköğrenimini Cenevre Üniversitesi'nde yaptı. Türkiye'ye döndükten sonra tarih öğretmenliği yaptı ve bir süre Darülbedayi'de tarihi oyunları sahneye koydu. 1921'de Yarın dergisinde yazarlığa başladı, 1922'de Celal Nuri İleri'yle Suphi Nuri İleri'nin yayımladıkları İleri gazetesinde çalışmaya başladı.

Basın-yayın tarihi üzerine incelemeler ve tiyaro eleştirileri yayımladı. Türkiye'de yayımlanan kitap, süreli yayın, nota, harita vb basılı malzemenin düzenli bir biçimde derlenmesinin sağlanması için Basma Yazı ve Resimleri Derleme Kanunu'nun çıkmasına önayak oldu. Yasa 1934'te yürürlüğe girince Derleme Müdürlüğü'nün başına getirildi ve ölümüne değin bu görevde kaldı. 1928'den 1934'e değin çıkmış yayınları belirleyerek Türkiye Bibliyografyası'nın ilk bölümünü hazırladı.

Birçok yayın organında tiyatro ve basın tarihi konularında tanıtma, eleştiri ve incelemeler yazdı. Gerçek'in Türk Matbaacılığı -200.sene-i devriyesi münasebetiyle- (1926; yb 1939), Türk Gazeteciliği (1931), Türk Taş Basmacılığı (1939) adlı kitapları basın-yayın tarihi çalışmalarına kaynak oluşturmuştur. Ayrıca, geleneksel Türk tiyatrosunu inceleyen Türk Temaşası -meddah, karagöz, ortaoyunu- (1930; yb 1942), Tiyatro Bilgisi (1944) ve Yunan-Latin tiyatrosunu tanıtan Tiyatro Tarihi (1944) adlı kitapları da bulunur. Matbuat Cemiyeti'nin 1933 Almanak'ını hazırladı.

Çevirdiği ya da uyarladığı oyunlardan bazıları, Aman Hanım Biraz Sus (1921), Ben Operet Yazarım (1921), Miras Peşinde (1926), Salıncak Sefası (1931), Oyun İçinde Oyun (1941), Promete Zincirde (1942), Kurbağalar'dır (1943).

1945 yılında İstanbul'da öldü. Merkezefendi Mezarlığında defnedildi.^[1]

Eserleri

Araştırmalar

• Türk Matbaacılığı (1928; 1939)
• Türk Temaşası: Meddah-Karagöz, Ortaoyunu (1930; 1942)
• Türk Gazeteciliği 1831-1931 (1931)
• Almanak 1933 (1933)
• Türklerde Tiyatro (1933)
• Türk Taşbasmacılığı (1939)
• Türk Harfleri (1939)
• Atalar Sözü (Sadi G. Kırımlı ile, 1939; 1961)
• Tiyatro Tarihi (1944)
• Tiyatro Bilgisi (1944)
• İstanbul'dan Ben de Geçtim (Yay. Ali Birinci ve İsmail Kara, 1997)
• Türk Matbuatı (S. N. Gerçek'in gazetelerde çıkan basınla ilgili yazılarını Ali Birinci derledi, 2002)

Kaynakça