Jozef Tiso
Jozef Tiso Gaspar (d. 13 Ekim 1887, Bytča, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu [bugün Slovakya] - ö. 18 Nisan 1947, Bratislava, Çekoslovakya), Slovak rahip ve devlet adamı. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'na bağlı bir kukla devlet olan Slovakya Cumhuriyeti'nin faşist lideri.
Jozef Tiso Katolik teoloji okudu. Viyana'daki Pázmáneum adlı prestijli ilahiyat okulundan mezun oldu. I. Dünya Savaşı sonrasında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun tarihe karışmasıyla ortaya çıkan Çekoslovakya'nın kurulması üzerine siyasete girdi. 1918'de Nitra Ruhban Okulu'nda profesör oldu. İki Dünya savaşı arasındaki dönemde Slovakya'nın özerkliği için mücadele etti. Andrej Hlinka'nın kurduğu Slovakya'nın özerkliğini savunan Slovak Halk Partisi'nin önde gelen üyeleri arasına girdi. 1925'ten itibaren Slovak Halk Partisi'nden milletvekili oldu. 1927-29 arasında Çekoslovak hükümetinde yer aldı; sağlık bakanlığı yaptı. 1938'de Hlinka'nın yerine partinin önderliğini üstlendi.
Almanya'nın Almanların yoğun olarak yaşadığı Çekoslovakya'nın Südet bölgesi'ni ilhak etmesinden sonra doğan kaos ortamından faydalanan Slovaklar kendi otonomilerini ilan etti. 6 Ekim 1938'de yeni oluşturulan federal Çekoslovakya bünyesindeki özerk Slovakya'nın başbakanı oldu; ertesi yıl Adolf Hitler'in desteğiyle ilan edilen bağımsızlığın ardından devlet başkanlığını üstlendi. 1939-45 arasında Nazi Almanyası'nın denetimindeki kukla Slovakya yönetiminin devlet başkanlığını yürüttükten sonra Kızıl Ordu ve Çekoslovak Partizan güçleri tarafından devrilmiştir.
II. Dünya Savaşı boyunca Almanya'nın sıkı denetiminde baskıcı bir politika izledi. Tiso, Nisan 1945'e kadar Sovyet birlikleri tüm Slovakya'yı yutana kadar iktidarını devam ettirdi. Devrildikten sonra bir halk mahkemesi, vatana ihanet ettiği, özgürlükleri kısıtladığı, Nazilerle işbirliği yaptığı ve insanlığa karşı suç işlediği iddialarıyla yargılandı; bu suçlardan mahkûm olarak 1947'de asılarak idam edildi.
| ||||||||||||
