John Hay
| John Hay | |
|---|---|
 | |
| 37. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 30 Eylül 1898 - 1 Temmuz 1905 | |
| Başkan | William McKinley Theodore Roosevelt |
| Yerine geldiği | William R. Day |
| Yerine gelen | Elihu Root |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 8 Ekim 1838 Salem, Indiana |
| Ölüm | 01 Temmuz 1905 (66 yaşında) Newbury, New Hampshire |
| Partisi | Cumhuriyetçi |
| Eşi | Clara Louise Stone (1849–1914) |
| Çocukları | Adelbert Barnes Alice Evelyn (Wadsworth) Helen Julia (Whitney) Clarence |
John Milton Hay (8 Ekim 1838 - 1 Temmuz 1905), 1898-1905 arasında ABD dışişleri bakanı. ABD'nin büyük devletler arasına girdiği dönemde ülke diplomasisini başarıyla yönlendirmiş, özellikle Çin'e yönelik Açık Kapı Politikası'nda önemli rol oynamıştır.
Springfield'de (Illinois) hukuk öğrenimi gördüğü sırada, geleceğin ABD başkanı Abraham Lincoln'le tanıştı. 1861-1865 arasında Başkan Lincoln'ın özel sekreterliğini yaptı. Çeşitli Cumhuriyetçi yönetimler döneminde de Avrupa'da birçok diplomatik görevde bulundu. New York Tribune'de beş yıl süreyle başyazı yazdıktan sonra dışişleri bakan yardımcısı olarak devlet görevine döndü (1879-1881).
Hay, William McKinley'nin başkanlığa seçilmesinin ardından ülke çapında ün kazandı.Önce ABD'nin İngiltere büyülelçisi, sonra da dışişleri bakanı olarak görev yaptı. İspanyol - Amerikan Savaşı'nı sona erdirmek üzere Paris'te sürdürülen barış görüşmelerine katıldı (1898). Filipinler'in tümünü savaş ganimeti olarak elde tutma yönündeki tarihsel kararın alınmasında ve böylece ABD'nin başlıca emperyalist ülkelerden biri konumuna gelmesinde belirleyici oldu.
Hay, özellikle Doğu'nun nüfuz bölgelerine ayrılması eğilimine karşı çıkan Açık Kapı Politikası'yla ün kazandı. 1899'da ilgili altı ülkeye birer nota göndererek Çin sınırları içinde bütün ülkelere eşit ticaret hakları tanınmasını önerdi. Çin'deki Boxer Ayaklanması (1900) sırasında gönderdiği ikinci bir genelgede de bütün ülkelerin Çin'in toprak ve yönetim bütünlüğünü korumada işbirliği yapmasını istedi.
1901'de Hay'ın yürüttüğü görüşmeler sonunda İngiltere'yle ikinci kez imzalanan Hay-Pauncefote Antlaşması, Panama Kıstağı üzerinde bir kanal yapma yetkisini yalnız ABD'ye veriyordu.Bundan iki yıl sonra Hay, Panama'nın bağımsızlığı ve kanal yapımının başlatılmasıyla sonuçlanan diplomatik girişimlerde Başkan Theodore Roosevelt'e yardımcı oldu.
Hay diplomatik ve yönetsel görevlerinin yanı sıra edebiyat yeteneği de sergileme olanağı buldu. Pike County Ballads and Other Poems (1871; Pike Baladları ve Başka Parçalar) adlı kitabı ile The Bread-winners (1883;Eve Ekmek Getirenler) adlı romanı edebiyet çevrelerinde olumlu karşılandı. John G. Nicolay ile birlikte kaleme alıp derlediği Abraham Lincoln: A History (1890; Abraham Lincoln: Bir Tarih) ve Lincoln'ın tüm yapıtları (Complete Works, 1894) yıllarca tarih alanında standart kaynak olarak kullanılmıştır.
| ||||||||
