Fezleke-i Tarih-i Osmani
Fezleke-i Tarihi Osmani, Ahmet Vefik Paşa’nın yazdığı, ilk baskısı 1869’da (kimi kaynaklara göre 1863/1864) yapılan bir tarih kitabıdır.
Eser, 36 yıl boyunca Osmanlı rüştiyelerinde (orta dereceli okullarda) ders kitabı olarak okutulmuştur. Kitapta Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan padişah Abdülaziz zamanına kadar olan tarihi 6 bölüme ayrılarak incelenir; bu dönemlerdeki devlet örgütü ve çağın uygarlığı konu edilir.
Ahmet Vefik Paşa bu eseri, 1864’te Bursa valiliğinden alınıp açıkta kaldığı dönemde kaleme aldı. Daha önce “Tarih-i Osmani” adıyla yayımlanan ve Vaka-i Hayriye olayı ile son bulan kitabına eklemler yapması ile bu kitap ortaya çıktı.[1]
Eser, Oğuz boylarının Maveraünnehir'den Batı'ya doğru göç etmelerini anlatarak Osmanlı Beyliği'nin kuruluşuna giriş yapar. Her yüzyıl ayrı bölümlerde anlatılır. O yüzyılda yönetimde bulunan padişahlar, saltanat süreleri, babalarının isimleri, toplam ömürleri bir çizelgede gösterilir. Her padişah döneminde meydana gelen olaylar ve ardından o dönemin kültürel konuları işlenir.[1] III. Selim'den sonraki her padişaha bir bölüm ayrılmışken; III. Selim ve ondan sonraki padişahların dönemlerindeki olaylar özet olarak anlatılmıştır.[2] Osmanlı-Rus savaşlarının yaşandığı bir dönemde kaleme alınan kitabın daha sonraki tarih ders kitaplarından önmeli bir farkı, Rus tarihi ve kültürüne daha çok yer vermesidir.[2].
170 sayfadan oluşan kitap, birçok defa izinli ve izinsiz basılmıştır.[1]