Ferenc Erkel

Ferenc Erkel

Ferenc Erkel
Doğum 7 Kasım 1810
Gyula, Macaristan
Ölüm 15 Haziran 1893
Budapeşte
Meslek Müzisyen, Besteci, Piyanist, Eğitmen, Orkestra şefi

Ferenc Erkel (Almanca: Franz Erkel) (d. 7 Kasım 1810 "Gyula", Macaristan  – ö. 15 Haziran 1893, Budapeşte) zamanının Avusturya-Macaristan İmparatorluğu idaresi altında yaşamış bir Macar opera besteci, piyanist, öğretmen ve orkestra şefidir. Erkel Macar tarihsel temaları olan Macar grand-opera janrının babası sayılmaktadır. Opera eserleri Macaristan'da seyircinin büyük sevgisi ile hala çok kere yapımlanıp sahnelenmektedir. 1844de Macaristan milli marşı olarak kabul edilen "Himnusz" adlı marşın müziğinin de bestecisidir.

Yaşamı

Erkel Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun hüküm ettiği Transilvanya-Macaristan sınırına yakın Gyula adlı bir taşra şehrinde Swabialı Alman asıllı bir müzisiyen olan Joseph Erkel ve Macar asıllı karısının oğlu olarak 1810da doğdu. Müziğe yeteneği çok genç iken anlaşıldı; org çalıcıları olan büyükbabası ve babası tarafından ilk müzik eğitimi sağlandı ve piyano dersleri aldı. İlk piyano konserini Gyula'da 11 yaşında iken verdi. Sonra müzik eğitimini önce lise ayarında eğitim veren (şimdi Romanya'da bulunan]] Oradea'da ve sonra da daha ileri müzik eğitimi sağlayan (şimdi Slovakya başkenti olan) Bratislava)da devam etti. Bu şehirde iyi bir müzik eğitim görerek ve 17 yaşında iken öğrenimini tamamladı. Özellikle piyano virtüözü olmaya hedeflendi ve ilk beştelerini bu sıralarda yaptı. Sonra 1827de piyano öğretmeni olarak ve bir konser bandosunu şefliğini yapmak üzere (şimdi Romanya'da bulunan) Cluj (Macarca: Kolosvar ve Almanca:Klausenburg) şehrine geçti.

1834de Budapeşte'nin Peşte kısmında ilk konserini vererek buraya yerleşti. Üç yıl konser piyanıştı olrak ve burada bulunan tiyatro orkestralarında şeflik yaparak çalıştı. 1838de Milli Tiyatro Opera orkestrası şefliğine atandı ve 1851de ölümüne kadar bu görevde bulundu. 1853de kurulan "Budapeşte Filarmonik Orkestrası" baş orkestra şefliği de üzerine aldı. 1886ya kadar da Franz Lizst Macar Müzik Akademisi'nde piyano öğretmenliği ve sonra da Akademi Başkanlığı yaptı. 1884de açılan "Macaristan Devlet Opera Evi"'nin müzik direktörlüğünü de yaptı.

Bu arada besteleri ile de uğraştı ve bestelediği operalarla tanındı. İlk operası 1840da "Bátori Mária" oldu. Bu eserinin ve sonraki 3 opera eserlerinin librettoları "Béni Eğressy" tarafından hazırlanmıştır. Operalar yanında piyano ve koro için müziksel besteler yapmıştır. "Fatival Uvertürü" adlı eseri de iyi bilinmektedir. Hector Berlioz'un La damnation de Faust operasında meşhur ettiği "Rákóczi March" melodisi Erkel tarafından hazırlanmıştır. 1844de bir filarmonik orkestra konser için hazırladığı "Ket pisztoly the Himnusz (Tanrı Macarları Takdis Etsin" adlı parça Macaristan Milli Marşı olarak kabul edildi.

Erkel uluslararası ünü olan bir satrançcı olarak da bilinmektedir.

Eserleri

Operalar

Tarih Isim Perde sayisi Promiyer Libretto
1840 Bátori Mária 2 8 Ağustos 1840, Budapeşte Béni Egressy Kaynak:András Duganics
1841/1843 Hunyadi László 4 27 Ocak 1844, Peşte, National-theater Béni Egressy Kaynak:Lőrinc Tóth, Két László adli oyun
1857 Erzsébet (Elizabet) (Ikinci perde bestesi Ferenc Erkel, II. ve II. perdelerin bestecileri "Franz Doppler" ve "Karl Doppler") 3 6 Mayıs 1857, Budapeşte Béni Egressy
1851-1860 Bánk bán 3 9 Mart 1861, Budapeşte
1861-1862 Sarolta 3 26 Haziran 1862, Budapeşte József Czanyuga
1864-1866 Dózsa György 5 6 Nisan, 1867, Budapeşte Ede Szigligeti ve Mór Jókai
1868-1872 Brankovics György (Richard Wagner eserlerinden büyük etkili) 4 20 Mayıs 1874, Budapeşte Lehel Ódry ve Ferenc Ormail. Kaynak:Károly Obernyik
1875-1879 Névtelen hösök (İsimsiz Kahramanlar) 4 30 Kasım 1880, Budapeşte Ede Tóth
1874/1884 István király (Kral İstvan) 4 14 Mart 1885, Budapeşte Antal Várady Kaynak:Lajos Dobsa
? Kemény Simon Taslak 3 perde Parçalar halinde bulunmakta

Orkestra için eserler

Konser eserleri

Piyano için eserler

Dipnotlar

    Ayrıca bakınız

    Dış kaynaklar


    This article is issued from Vikipedi - version of the 1/9/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.