Efraim
Aziz Efraim (Süryanice: Afrêm d. 306 Nisibis, ö. 9 Haziran 373, Edessa; yortu günü, Batı'da 9 Haziran, Doğu'da 28 Ocak) Edessa (Urfa) Diyakozu Süryani Efraim olarak da bilinir. Hristiyan ilahiyatçı, şair, ilahi yazarı ve kilise bilginidir. Doğu Kilisesi'ne bağlı din adamlarına öğreti konusunda danışmanlık yapmış, ilahiyat ve Kitabı Mukaddes yorumlarıyla polemiklerinde ortak bir Hristiyan geleneğinden söz ederek, Yunan ve Latin kiliselerini büyük ölçüde etkilemiştir. 4. yüzyıl Süryani Kilisesi'nin en etkin temsilcisi kabul edilir.
Nisibis piskoposunun yanında diyakozluk ve ilahiyat öğretmenliği yaptı. Kentin 363'te Perslerin eline geçmesinden sonra, ders vermek üzere Edessa'daki (Urfa) akademiye gitti. Tarihsel kaynak niteliğindeki Carmina Nisibena (Nisibis Şarkıları) adlı manzum yapıtında bu olayları anlattı. Kilisede herhangi bir yüksek görev almayı reddetti; hatta deli rolü oynayarak piskoposluğa atanmaktan kurtuldu. Çabuk öfkelenen bir yaradılışı vardı. Çileci manastır yaşamıyla kendisini terbiye ederek ilahiyat alanında pek çok yapıt verdi. 5. yüzyıl Bizans tarihçisi Sozomen'e göre yaklaşık 3 milyon satırdan oluşan, binin üstünde çalışması vardır. Eski Ahit'in Tekvin ve Çıkış kitapları üzerine yorumlarının yanında, 2. yüzyıla ait önemli bir Süryanice-Yunanca Yeni Ahit metni olan Diatessaron için de açıklama notları yazdı. En çok şiir biçimini kullandı; manzum incelemeler, vaazlar ve ilahiler yazdı. Bu nedenle eğretileme ve alegorilere geniş yer verdiği eski Süryanice yapıtları genellikle zor okunur. İlahilerinin çoğunda çağının önemli heretik görüşlerini, özellikle de 2. yüzyıl gnostiklerinden Markion ve Bardesanes'in öğretilerini hedef aldı. Bazı ilahilerinde İsa konusunda öğretiden ayrılan görüşlere ve özellikle Ariusçuluğa saldırırken bazılarında da İsa'nın yeryüzündeki devamı olarak kiliseyi, inanca dayanan ilahiyatı, bakireliğin ahlaki üstünlüğünü, İsa'nın Çektiklerini ve Diriliş'inde yüklendiği görevleri övdü. 5. yüzyıl tarihçilerine göre, Hristiyan ayinlerinde bu ilahilerin özel bir yeri vardı. Efraim, ayrıca Meryem Ana'ya bağlılığa, özellikle de onun günahsızlığına ve örnek sadakatine büyük önem verdi. Düz yazı ve şiirlerinde ele aldığı öğretiye ilişkin öteki konular arasında Baba, Oğul (İsa) ve Kutsal Ruh 'un ölümsüzlüğünü savunan teslis öğretisi; İsa'nın kişiliğinde ilahi ve insani özelliklerin birliği; Kutsal Ruh'un dua içinde, özellikle de Komünyon sırasında İsa'nın var olmasını sağlamadaki işlevi; Cennet'te mutluluğa ulaşmak için bütün insanların kıyameti beklemeleri gerektiği biçimindeki geleneksel Süryani inancına dayanan diriliş öğretisi sayılabilir. Efraim'in şematik Cennet ve Cehennem betimlemeleri Dante'nin La Divina Commedia'sının (y. 1310-21; İlahî Komedya, 1956-64, 3 cilt) esin kaynaklarındandır.
Efraim'in yazıları çeşitli yayımcı ya da redaktörlerin kişisel yargılarına göre değişikliğe uğramış, Latince ve Yunanca baskılarda birçok yanlış ve tutarsızlık ortaya çıkmıştır. Yapıtları çağdaş bilim adamlarınca yeniden özgün biçimleriyle oluşturulmaya çalışılan Efraim, Papa XV. Benedictus tarafından 1920'de kilise bilgini ilan edilmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynaklar
- Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition'ndaki Efraim maddelerinden yararlanılmıştır.