Cide

Koordinatlar: 41°53′28″K 33°02′20″D / 41.89111°K 33.03889°D / 41.89111; 33.03889

Koordinatlar: 41°54′N, 33°0′E

Cide
  İlçe  
Kastamonu haritası
Gideros, Cide
Koordinatlar: 41°54′K 33°0′D / 41.9°K 33°D / 41.9; 33
Ülke Türkiye
İl Kastamonu
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Yönetim
 - Kaymakam Fatih Demir
 - Belediye başkanı Nejdet Demir (AK Parti)
Yüzölçümü [1]
 - Toplam 663 km2 (256 mi2)
Rakım [2] 15 m (49 ft)
Nüfus (2015)[3]
 - Toplam 23,838
 - Kır 10,840
 - Şehir 12,998
Zaman dilimi UDAZD (+3)
Posta kodu 37600
İl alan kodu 366
İl plaka kodu 37
İnternet sitesi: http://www.cide.bel.tr

Cide, Kastamonu ilinin Karadeniz kıyısındaki doğal güzelliğiyle ve sıcak, misafirperver anadolu kültürü ile ünlü bir ilçesi ve aynı ilçenin merkezi kasabadır. İlçe 939 km²'lik bir alanı kaplar ve toplam nüfusu 20.589'dir.

1868 yılında ilçe olan Cide’nin 85 köyü ve bu köylere bağlı 204 mahallesi bulunmaktadır. İlçede belediyeye bağlı altı mahalle vardır. İlçeye bağlı belde ve kasaba yoktur.

Konum

Kastamonu iline bağlı bir ilçe olan Cide, kuzeyinde Karadeniz, kuzeydoğusunda Doğanyurt, doğusunda Şenpazar, güneyinde Azdavay ve Pınarbaşı ilçeleri, batısında Bartın iline bağlı Kurucaşile ilçesi ile çevrilidir. Cide’nin ovalık alanları oldukça sınırlıdır. Toprakları çok sayıda çay ve derelerle bölünmüştür. İlçenin güney ve güneydoğusunda Küre Dağları'nın uzantıları yer alır. Kuzeyde kıyıya yakın kesimlerde kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda uzanan Kestane Dağı bulunmaktadır. İlçenin doğusunu Kestane Dağı engebelendirmektedir. Bu dağların üzerleri zengin bir orman örtüsü ile kaplıdır. Zeytinlik Tepe (1.282 m), Kaleburnu Tepesi (1.078 m), Halla Tepesi (1.231 m), Karakaya Tepesi (1.443 m), Kemrelik Tepesi (1.220 m) ilçenin belli başlı yükseltileridir.

İlçenin en önemli akarsuyu Devrekâni Çayı olup, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda akar. Bu çay ilçe topraklarını geçerek Karadeniz’e dökülür. İlçenin diğer akarsuları Aydos Çayı, Soğuksu Çayı, Çataloluk Çayı, Akbayır Çayı ve Fakaz Çayı’dır. Kastamonu’ya 148 km uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 939 km² olup, 22.481’dir.

Tarihçe

Cide’nin ne zaman ve kimler tarafından kurulduğu kesinlik kazanamamıştır. Ancak Homeros’un İlyada isimli eserinde Cide’nin ismi geçmektedir. Cide’de Kytoron ve Aigialos isimli iki antik kent bulunmaktadır. Cide’nin 12 km batısında, Kurucaşile’nin 15 km doğusunda bulunan Kytoron, kapalı bir liman kenti olup Ortaçağ Kalesi yıkıntısı dışında kentten herhangi bir kalıntı günümüze gelememiştir. Cide’nin 17 km doğusundaki Aigialos kenti, Aydos Köyü, Aydos Çayının ağzındaki vadide, kıyıdan ve dolayısıyla çayın ağzından içeriye doğru yayılmıştır. Bugün, burada günümüze kadar gelebilen herhangi bir kalıntı bulunmamaktadır.

Tarihi kaynaklarda yörede, M.Ö. 1100-700 yılları arasında Paflagonialıların egemenlik kurdukları bilinmektedir. Fryglerin bir kolu olan Pafloganialılar bu bölgeye kendi adlarını vermişlerdir. Paflagonyalılar, Devrekani Çayının, Gökırmak, Devrek, Soğanlı, Filyos ve Bartın Çayları etraflarında yerleşmişlerdir. Ancak Cide’de arkeolojik bir kazı yapılmadığından bu döneme ait herhangi bir esere rastlanmamıştır. Homeros, Paflogonya’nın Cide ve Kitoros(Gideros) taraflarında Henet veya Heneti adlı bir kavmin yaşadığını belirtmiştir. Cide’nin sahilinde, Ceviz Dibi adıyla anılan yerde bir saray kalıntısının olması bu iddiayı kuvvetlendirmektedir. Romalılar ve Bizanslılar Cide’de hüküm sürmüşlerdir. Nitekim, Cide’de Callade Cide, Y.Domma ve Caracolla adlarına kesilen paralar ve Cide’de bulunan Roma dönemi kale kalıntıları bunu kanıtlamaktadır. Güble ve Gilivri arasında Çoban Kalesi Romalılar döneminde yapılmış Osmanlılar döneminde de onarılmıştır. Timle Kalesi ve Gazallı Kalesi Bizans dönemine aittir. Okçu Kalesinin ise tam olarak ne zaman yapıldığı bilinmemektedir.

Yörede Bizanslılardan sonra, Danişmendler, Çobanlar ve Candaroğulları egemen olmuş, Ağlı uzun süre Bizans egemenliği altında kalmıştır. Ağlı ve yöresi 1106 yılında Danişmendlerin eline geçmiştir. Anadolu Selçukluları'nın dağılmasından sonra Candaroğulları yöreyi egemenlikleri altına almışlar ve 1392 yılında Kastamonu Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Sinop’ta yaşayan İsfendiyar Bey yöreye hakim olmuştur. Osmanlı birliğini yeniden kurmayı başaran Çelebi Sultan Mehmet İsfendiyar Bey’i kendisine bağlamış ve Candaroğullarının Osmanlılara katılmasını sağlamıştır. Bunun ardından 1461’de Fatih Sultan Mehmet zamanında yöre, kesin olarak Osmanlı toprakları içerisine alınmıştır. Osmanlı döneminde Kadılık ile yönetilmiş, 1868’de Kastamonu vilayeti merkez sancağına bağlı bir kaza konumuna getirilmiştir. Bu dönemde eski bir iskelesi olan Cide’de bir de tersane kurulmuştur. Bu liman İpek Yolu üzerinde olup, önemini tarih boyunca sürdürmüştür. Karaağaç İskelesi adı ile anılan ilçedeki iskele Rusya ile Anadolu arasında ticaret bağlantısını sağlamıştır.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Roma ve Bizans dönemine ait kale kalıntıları, Türk sivil mimari örneklerinden Rıfat Ilgaz evi bulunmaktadır. 2014 yılında, İlyas Geçidinin orada, Kurucaşile Belediyesi ve Kirazdere köyü Halkı tarafından Mehmet Tunç Usta tarafından yapılan, Bestekar Hasan Cihat Örter Çeşmesi törenle açılmıştır.

İklim

İlçede yazları serin, kışları ise fazla soğuk olmayan, her mevsim yağışlı karadeniz iklimi hakimdir. Kışın en düşük ortalama sıcaklık şubat ayında 5,2 santigrat derece, yazın ise 22 derecedir. yıllık ortalama sıcaklık 13,3 derecedir. Yıllık toplam yağış 1228 mm civarındadır. Engebeli arazi yapısı yüzünden yağış ve sıcaklıkta iç kesimlere doğru gidildikçe azalma görülür. Gece -gündüz sıcaklık farkı azdır.

Nüfus

2008 yılı Türkiye istatistik kurumu 2008 adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sayımına göre ilçe merkezi 5.489, köyler 15.100 olmak üzere ilçe toplam nüfusu 20.589 dur. Ekonomik nedenlerden dolayı uzun yıllardan beri ilçe genelinde yaşanan göç sonucu, ilçe nüfusu merkezde ve köylerde sürekli azalmaktadır. Bunu Mernis Projesi nüfus kayıtları çok açık göstermektedir. Mernis Projesi'ne göre Cide nüfusuna kayıtlı insan 102.974 tür. Bu rakamlara göre nüfusun %77'si ilçe dışında yaşamaktadır. 1990–2000 genel nüfus sayımları arasında ilçe nüfusunda yaklaşık %2 oranında bir artış görülmüştür.

Köyler genelde ayrı yerleşim biriminden oluşmaktaysa da, ayrı mahalle olarak adlandırılan bu birimlerde yerleşim toplu ve düzenlidir.

Yıl Toplam Şehir Kır
1965[4] 46.078 2.130 43.948
1970[5] 45.534 2.506 43.028
1975[6] 44.573 3.520 41.053
1980[7] 46.628 4.593 42.035
1985[8] 44.099 6.034 38.065
1990[9] 29.355 5.128 24.227
2000[10] 23.161 5.834 17.327
2007[11] 20.382 5.583 14.799
2008[12] 20.589 5.489 15.100
2009[13] 20.253 5.608 14.645
2010[14] 20.204 5.852 14.352
2011[15] 20.085 6.004 14.081
2012[16] 20.077 6.111 13.966
2013[17] 20.616 7.544 13.072
2014[18] 20.613 9.113 11.500
2014[19] 20.613 9.113 11.500
2015[20] 23.838 12.998 10.840

Ekonomi

İlçenin ekonomisi, tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılığa dayalıydı fakat ülkemizle eş zamanlı gelişen tersanecilik faaliyetleri Cide'nin de ekonomisinde ciddi pay sahibi olmaya başlamaktadır. İlçede şu an faaliyette olan ve inşası sürüp faaliyete geçecek birçok tersane bulunmaktadır. Tahıl üretiminin dışında genellikle bağcılık, meyvecilik, sebzecilik yapılmaktadır. Tarımsal üretimin dışında ilçe halkının gelir kaynaklarını küçük ölçekli orman ürünleri imalatından sağlanmaktadır. Küçük tekne yapımcılığı geçim kaynaklarının önünde gelmektedir. Ayrıca ilçedeki torna tezgâhlarında tahta kaşık üretimi yöredeki çok sert şimşir ağacından yapılmaktadır. Hayvancılıkta mera hayvanları ön planda olup, yeni sığır türleri elde etmek üzere Jersey Suni Tohumlaması yapılmaktadır.

Kültür ve turizm

Cide İlçesi kilometrelerce uzanan sahili, kıyıya dimdik inen dağların önünde muhteşem güzellikteki koylar ve her yanı yemyeşil ormanlarıyla yazar Rıfat Ilgaz'a ilham kaynağı olmuştur.

Yerel kıyafetler ulusal ölçekte değerlendirildiğinde özellikle kadın kıyafetlerinde farklılıklar gözlenmektedir. Bu kadın kıyafetinde en belirgin nokta Rıfat Ilgaz’ın şiirlerine ve romanlarına da konu olan Sarı Yazma’dır. Kadınlar başörtüsü olarak kullandıkları sarı renkli bu yazma sembol haline gelmiştir. Fabrikasyon üretimin henüz gelişmediği dönemlerde Sarı Yazma doğal ahşap baskı kalıpları kullanılarak yapılmakta idi. Halen çok az da olsa aynı kişi tarafından üretim yapılmaktadır. Kıyafetin diğer bölümleri ise şöyledir; Uzun bol etekli elbise (göynek), Kırmızı paçalı şalvar (don) ve Belde kuşak şeklindedir.

Cide köylerinde Kahve değirmeni, Karabiber değirmeni, Çeyiz Sandığı, Tahta Kaşık, Sultan Kayığı Maketleri el sanatları dalında sayılabilecek önemli değerlerdir. İlyas Geçidinden, Kirazdere köyüne doğru Bestekar Hasan Cihat Örter Çeşmesi, Kurucaşile Belediyesi ve, Köy Ozanı Adem Bora, Kirazdere Köy Halkı (Mehmet Tunç) Usta tarafından yapılmış ve Sanatçının Adına, 2014 yılında törenle açılmıştır . Ayrıca Cide'de farklı yöresel lezzetleri de bulabilirsiniz. Malak, pırasa dolması, ıspıt böreği, lokma, kuyruklu dolma, ceviz helva, yumurtalı börek,ıslama bu lezzetlerden birkaçı.

Resim galerisi

Kaynakça

  1. 6/11
  2. http://www.yerelnet.org.tr/ilceler/ilce_belediye_koordinat.php?ilceid=198732
  3. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFD4LFQO. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  4. "1965 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BsppuhYV. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. "1970 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtnZ6c3I. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1975 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btq868TN. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1980 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btuhca68. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "1985 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Btwlw9xU. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "1990 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BtyP2izT. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "2000 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu0XZGRi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2007 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu21AgVf. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2008 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6Bu3pCo6h. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2009 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuD2j8HQ. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2010 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuFeJBo4. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "2011 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6BuGwL1fS. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  16. "2012 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6EZxlOnrD. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  17. "2013 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6NPUxRydo. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  18. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 28 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6VvVPXoIj. Erişim tarihi: 28 Ocak 2015.
  19. "2014 genel nüfus sayımı verileri" (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://www.webcitation.org/6WFD4LFQO. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  20. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
This article is issued from Vikipedi - version of the 10/14/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.